Het is een voorrecht dat wij stil mogen staan bij het 75-jarig bestaan van de SGP Heerde-Wapenveld. In de notulen van de beginperiode staat een verslag van de eerste ledenvergadering die gehouden werd op 25 oktober 1949. Ter opening werd een Bijbelgedeelte gelezen uit 1 Koningen 3. In deze ledenvergadering is ook de naam van de kiesvereniging vastgesteld. Het is de veelzeggende naam ‘Jehova-Jireh’ en dat betekent ‘de HEERE zal voorzien’. Toch is in de loop van de tijd de naam verandert in Jehova-Nissi. De Heere is onze banier. Het Woord van God stond centraal bij de oprichting en dat is vandaag nog onveranderd. We horen daarin het verlangen naar Bijbelse politiek, maar ook het vertrouwen dat de HEERE zal voorzien.

Terug naar 1949…

We proberen als naoorlogse generatie ons enigszins een beeld te vormen van die begintijd, waarin de SGP Heerde-Wapenveld is ontstaan. Het is enkele jaren na de bevrijding. De Tweede Wereldoorlog is voorbij en overal in Europa zijn de verwoestingen van het oorlogsgeweld zichtbaar. Ook de kerk van Wapenveld draagt zichtbare sporen van explosies. De generatie van onze grootouders staat voor de grote taak van de wederopbouw van Nederland.

Wat gebeurde er in het jaar onzes Heeren 1949? Enkele historische feiten:

• Op 14 februari wordt de eerste vergadering gehouden van de Knesset, het parlement van Israël.
• Op 4 april wordt in Washington door twaalf landen het Noord-Atlantisch Verdrag getekend, dat voorziet in de oprichting van de NAVO.
• Op 11 mei wordt de staat Israël toegelaten tot de Verenigde Naties.  
• Op 23 mei wordt de Bondsrepubliek Duitsland op gericht, in de westelijke geallieerde bezettingszones in de Duitsland, waaronder West-Berlijn.
• Op 29 augustus test de Sovjet-Unie haar eerste atoombom.
• Op 1 oktober onthult koningin Juliana een herinneringsmonument ter gedachtenis aan de slachtoffers van de Razzia in Putten.
• Op 7 oktober wordt de Democratie Duitse Republiek (DDR) officieel opgericht in de Sovjet-bezettingszone in Duitsland.

Het zijn enkele momenten uit een tijd die reeds lang achter ons ligt. Hoe heeft men de ontwikkeling van die tijd beleefd en wat kunnen wij daaruit leren? In het Gereformeerde Weekblad van 15 januari 1949 schrijft de ‘Persschouwer’ het volgende over de nieuwe staat Israël. ‘Er zijn zoveel gebeurtenissen in de wereld, die onze aandacht vragen, dat we eigenlijk niet genoeg aandacht besteden aan hetgeen zich in onze dagen in Palestina afspeelt. Daar heeft zich immers vorig jaar een Joodse staat gevormd, waarmede de wereld al rekening moet houden, mede ook door verschillende politieke verwikkelingen tussen de verschillende wereldmachten’.

Opmerkelijk dingen las de Persschouwer in Elseviers Weekblad over het leven in de nieuwe staat Israël. Hoewel er betrekkelijk weinig orthodoxe Joden zijn, drukken zij toch een stempel op het leven in de nieuwe staat Israel. Zo mag er geen varkensvlees gegeten worden en alleen kosjer vlees, dat is vlees geslacht naar het Mozaïsch ritueel onder toezicht van de opperrabbijn, mag door de winkels worden verkocht. De door socialisten beheerste regering van de nieuwe staat Israël voegt zich hierbij naar de eisen van het rabbinaat. Ook is er een verbod van elk publiek verkeer van vrijdagavond tot het eind van de sabbat. Dit betekent dat de burger van Tel Aviv, Haifa of Jeruzalem op zijn enige vrije dag in de week geen bus kan nemen om naar zee te gaan of vrienden te bezoeken, schrijft Elsevier.

De Persschouwer wil hierbij opmerken dat de eisen van het rabbinaat getuigen van eerbied voor de wetgeving van ’s Heeren wege aan Mozes. Was er onder christenen maar meer eerbied voor de wil des Heeren! Hij schrijft ook dat algemeen bekend is dat de orthodoxe Joden niet willen geloven dat in Christus Jezus de oudtestamentische beloften vervuld zijn. Ze houden dan ook nog altijd vast aan de Mozaïsche wet. In Christus werd die wet volkomen vervuld, zodat de oudtestamentische schaduwendienst voor de christenen heeft afgedaan.

De Persschouwer van het Gereformeerd Weekblad concludeert in 1949 dat dit alles ons wel aanleiding geeft om ook de geestelijke ontwikkeling van de staat Israël met grote aandacht te volgen. Mocht het woord van Paulus hen maar treffen: ‘Ik zeg de waarheid in Christus, ik lieg niet (mijn geweten, mij mede getuigenis gevende door de Heilige Geest) dat het mij een grote droefheid en mijn hart een gedurige smart is; want ik zou wel wensen van Christus verbannen te zijn, voor mijn broederen, die mijn maagschap zijn naar het vlees…’.

Een 75 jarige kiesvereniging

Op 7 december 1949 was er opnieuw een ledenvergadering, de overdenking was toen uit Psalm 14. Daarin horen wij hoe de HEERE uit de hemel heeft neergezien op de mensenkinderen, om te zien of er iemand verstandig was, iemand die God zocht. Er is niemand die goeddoet, zelfs niet één. Daarin worden wij ontdekt aan ons blinde ongeloof. Woorden die Paulus in de Romeinenbrief aanhaalt, als hij schrijft over de verhouding tussen Jood en heiden. Door het geloof in de Heere Jezus Christus worden goddelozen gerechtvaardigd. Alleen de gerechtigheid van Christus kan ons redden. Deze Psalm eindigt met het indringende gebed: ‘Och, dat Israëls verlossing uit Sion kwam! Wanneer de HEERE de gevangenen van Zijn volk laat terugkeren, dan zal Jakob zich verheugen, Israël zal verblijd zijn’.

Toen en nu…

In 2025 is er hetzelfde verlangen, luisterend naar de Schriften. Eerbied voor de wil van God is heilzaam voor onze samenleving. Er wordt in Psalm 14 gesproken de gevangenen van Israël, concreet denken we aan de gijzelaars die vastzaten én nog niet alle lichamen van de gedode gijzelaars zijn teruggebracht in Israël. Wat zit het volk van Gaza gevangen in duistere banden. Het is ons gebed dat daaruit werkelijke bevrijding zal komen. Wij weten van de verlossing die uit Sion is gekomen, door de komst van Christus. Daarom is er vandaag ook hetzelfde vertrouwen, dat de HEERE onze banier is: ‘Jehova-Nissi’.

ds. G.H. Kruijmer, Wapenveld

Om deze column beter te begrijpen adviseren we u/jou eerst deel 1 van 2 “Column Een eed afleggen, Leerdienst en actualiteit. Tweeluik; Leerdienst, februari 2025” door te lezen.

Relevantie voor ons

Een eed afleggen, dat betekent dat iemand zich beroept op een bepaalde autoriteit. De overheid kan ons vragen een eed af te leggen. Of als het om andere redenen noodzakelijk is om daardoor trouw en waarheid te bevestigen. De noodzaak van de eed heeft alles te maken met onze gevallen natuur. Wij mensen zijn van nature onbetrouwbaar en ook onwaarachtig. De dichter van Psalm 116 riep zelfs uit, toen hij in grote nood was, dat alle mensen leugenaars zijn. Daarom is in belangrijke zaken een eed nodig. Toen onze koning werd gekroond, heeft hij de eed afgelegd: ‘Zo waarlijk helpe mij God Almachtig’. Onze koning zweert niet bij de hoge raad, de hoogste rechtbank in ons land, maar bij God. De eed wordt afgelegd door nieuwe leden van de Tweede Kamer, of in de rechtbank, of als dat nodig is in andere situaties. Op 20 januari heeft de 47e president van de Verenigde Staten de eed afgelegd bij de Bijbel. Hopelijk zal het Woord meer en meer spreken, ook tot de Amerikaanse president. Het leerboek van de kerk zegt: ‘om daardoor trouw en waarheid te bevestigen’. Er staan veelzeggende woorden in Psalm 119:105 dat het Woord een lamp is voor onze voet en een licht op ons pad. Daarop volgt direct: ’Ik heb gezworen, en ik zal het gestand doen’.

Maar, de Heere Jezus zegt toch in de Bergrede dat wij helemaal niet moeten zweren? Laat uw ja ja zijn en uw nee nee. Deze woorden hebben een achtergrond, want de Joden legden in vele situaties een eed af. Bij de tempel, bij het goud van de tempel, bij het altaar, bij de gave op het altaar. De Joden wilden Gods Naam niet uitspreken, maar op deze manier was het einde zoek. Denk erover na, zegt Jezus, wat de impact is van je woorden. Je kunt zweren bij de hemel en dat is op een bepaalde manier nog wel voor te stellen. Je bent een vrome Jood en wilt de Naam van de God erbuiten laten. De sterrenhemel heeft ook iets onveranderlijks. De sterren die er al eeuwenlang zijn. Maar, zegt Jezus dan in de Bergrede, de hemel is de troon van God. Onnodig zweren, dat wijst de Heere af. In het gewone, dagelijkse leven moet ons ja ja zijn en ons nee nee.

Lijn naar de actualiteit

Toen kwam op 5 januari 2025 het bericht dat de Nederlandse politie een nieuwe ambtseed invoert. Agenten kunnen voortaan ook een eed zweren bij een ander geloof dan het christendom. Iedere agent moet de hulp van zijn of haar ‘opperwezen’ kunnen inroepen voor wijsheid en kracht in het werk. Er vind een subjectwisseling plaats van God als hoogste autoriteit buiten jezelf naar ‘ik beloof’ en daarin het beroep op je eigen integriteit. Blijkbaar is dat dan je basis: ik zeg, ik vind, ik beloof. Het is zeker geen middelmatig onderwerp, als wij de Heilige Schrift willen gehoorzamen. Vele keren is er de verwijzing naar de eed bij de Naam van God.

Vanuit de SGP zijn er Kamervragen over gesteld. Daarin vraagt Diederik van Dijk welke kaders men hanteert met het oog op de waardigheid en geldigheid van de eed. De meesten van ons hebben waarschijnlijk nog nooit een eed afgelegd. Als we ertoe geroepen zijn, dan mogen we in alle vrijmoedigheid ons beroepen op God, Die eeuwig leeft. Daar gaat ook een getuigenis van uit, juist in een samenleving waar het minder vanzelfsprekend wordt. De levende God is betrokken bij heel ons doen en laten, bij alles van ons leven. Vanuit het gebed: ’Uw Naam worde geheiligd’.

ds. G.H. Kruijmer, Wapenveld

Op de laatste zondag van 2024 was in Wapenveld zondag 37 aan de orde van behandeling. Deze zondag uit de Heidelbergse Catechismus gaat over de vraag of wij in geloof een eed mogen afleggen bij de Naam van God. Om eerlijk zijn kwam bij mij even de gedachte boven om maar een ander thema te kiezen voor deze laatste middagdienst van het oude jaar. Eigenlijk dacht ik ook: op deze zondag na de Kerstdagen zal het de kerkgang niet ten goede komen. In meerdere opzichten moest ik mijn mening bijstellen. Daarom enkele opmerkingen over deze leerdienst en de actualiteit.

Bijbelse relevantie

Op vele plaatsen in de Heilige Schrift komt het afleggen van de eed ter sprake, veel meer dan je in eerste instantie denkt. Het heeft alles met het geloof te maken, want het heeft alles met de Naam van God te maken. De Naam HEERE strekt zich over heel ons leven uit. Over alle dagen van het jaar 2025 - dat op dat moment nog voor ons lag - en over alle dagen die nog zullen volgen tot de dag dat Christus terugkomt. In het nadenken over de eed leren wij dat de HEERE onveranderlijk is. Veel dingen veranderen, maar God is eeuwig Dezelfde. Onveranderlijk, dat woord staat in de Hebreeënbrief. De apostel schrijft in hoofdstuk 6 over de belofte van God aan Abraham. Toen heeft God een eed afgelegd bij Zichzelf. Zo waar, zo zeker, zo getrouw is het Woord van God. Mensen zweren bij Iemand die hoger is dan zijzelf. De HEERE zweert bij Zichzelf, want Hij is de Allerhoogste.

De eerste en belangrijkste les voor ons: de onveranderlijkheid van God. Wij roepen in ons gebed Zijn Naam aan. Dezelfde Naam, van dezelfde God, die ook je ouders hebben aangeroepen, je grootouders, het verdere voorgeslacht. De gebeden die zij hebben opgezonden, liggen nog voor de troon van God, want Hij is de Onveranderlijke. De God van Israël en Vader van onze Heere Jezus Christus, Die Zich ontfermt op het gebed, altijd. De Reformatoren hebben Hem gezocht en gevonden als een genadig God. Iemand als Augustinus heeft Hem gediend. Maar ook zoveel gelovigen die in stilte hebben geleefd, die tot de HEERE hebben gebeden en verhoring hebben ontvangen. God in de hemel is de Allerhoogste. Lees daarover de Hebreeënbrief: ‘Het is onmogelijk dat God zou liegen, opdat wij een sterke troost zouden ontvangen. Wij die bij Hem de toevlucht hebben genomen om de hoop die voor ons ligt vast te houden’. Hij wil ons die sterke troost geven!

Er zijn meer gedeelten, die laten zien dat God heeft gezworen. Denk aan Psalm 110: ‘De HEERE heeft gezworen en Hij zal er geen berouw van hebben: U bent Priester voor eeuwig naar de ordening van Melchizedek’. Deze Messiaanse Psalm, waar Christus wordt aangewezen. De meest geciteerde Psalm in het Nieuwe Testament. Daar wordt Hij als de grote Hogepriester aangekondigd. De belofte van God, onderstreept door een eed van God. Er zijn meer voorbeelden te noemen, ook in het laatste boek van de Bijbel. Johannes op Patmos ziet een Engel op de zee en op de aarde staan. Hij hief Zijn hand op en Hij zwoer bij Hem Die leeft in alle eeuwigheid, Die de hemel heeft geschapen met wat daarin is, de aarde met wat daarop en de zee met wat daarin is. Het heeft dus met de eeuwigheid te maken. Heel de Bijbel door – vanaf de roeping van Abraham, in de Psalmen, over de komst van Christus tot in het boek Openbaring toe, over de wederkomst van Christus – steeds zien dat beroep van de eeuwig levende God. De HEERE zweert bij Zichzelf. Hij is de Allerhoogste.

ds. G.H. Kruijmer, Wapenveld

Binnenkort volgt, Column Een eed afleggen, Leerdienst en actualiteit. Tweeluik; Actualiteit [deel 2 van 2]

Wapenveld: Een Onverwachte Keuze voor een Springterrein

 Wapenveld, waarom heeft Defensie dit gebied uitgekozen als potentiële locatie voor een springterrein? Dit is een vraag die velen in de regio bezighoudt. Een springterrein wordt door Defensie omschreven als een plek waar springmiddelen of explosieven tot ontploffing worden gebracht, vaak in de buurt van Genie-eenheden. Maar wat zijn de gevolgen voor de omgeving? Geluidsoverlast, trillingen, lucht- en waterkwaliteit, bodemvervuiling, landschapsverandering, de impact op biodiversiteit en de leefbaarheid en veiligheid van de inwoners zijn allemaal factoren die serieus overwogen moeten worden.

 De SGP erkent het belang van een robuuste en veelzijdige krijgsmacht en begrijpt dat Defensie ruimte nodig heeft om haar kennis en vaardigheden te oefenen. Maar tegelijkertijd roept deze ontwikkeling vragen op over de impact op het prachtige landschap van Wapenveld, een gebied dat al zoveel heeft meegemaakt.

 Historisch gezien is Wapenveld geen onbekende voor ingrijpende veranderingen. Denk aan de krater, een trechtervormige uitholling in de grond, ontstaan door de afgraving van zand in het Zwolse bos tussen 1940 en 1969, dat later bekend werd als het "Gat van Keyl". Dit gebied heeft altijd al een rijke geschiedenis gehad, zoals de Katoesja Sovjetraketwerper, die in de Tweede Wereldoorlog zijn kenmerkende huilende geluid produceerde, en de motorcrossbaan die sinds 2022 flexibeler wordt gebruikt door de Motorsportvereniging Noord Oost Veluwe.

 In de huidige geopolitieke context, met de aanstaande Amerikaanse verkiezingen in 2024 en de verwachting dat Europa meer verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen defensie, groeit de behoefte aan een goed geoefende krijgsmacht. Maar deze vraag naar militaire oefenruimte mag niet ten koste gaan van de unieke natuur en leefbaarheid van Wapenveld.

Het Zwolse bos is meer dan alleen een natuurgebied; het is een plek van grote waarde voor de gemeenschap. Denk aan de uitkijkpost/reinwaterreservoir die in 2018 door Vitens werd gebouwd om de waterlevering aan Hattem en Wapenveld veilig te stellen, of het wildviaduct "het Tolhuis", dat in 2010 werd aangelegd om de verbinding tussen de Wezepse hei en het Zwolse bos voor wilde dieren te waarborgen.

 Wapenveld ligt tussen de IJssel, de mooiste rivier van Nederland, en de Veluwe, het grootste aaneengesloten bosgebied van Nederland. Deze unieke ligging maakt het gebied bijzonder, maar ook kwetsbaar. Als het springterrein er komt, zal Wapenveld bekend komen te staan als een gebied dat ingeklemd ligt tussen een springterrein en de hoogwatergeul.

De geschiedenis van Wapenveld is doordrenkt met veranderingen en aanpassingen, van het voormalige AZC in het Ennerveld/Zwolse bos tot de huidige opvang voor Oekraïense vluchtelingen op Groot Stokkert. De plannen voor een natuurbegraafplaats in 2014 zijn een ander voorbeeld van de constante ontwikkelingsgang van dit gebied.

 Wapenveld, dat zijn naam ontleent aan het oude woord 'Wapel', verwijzend naar een moerasachtig, laaggelegen gebied, staat op het punt een nieuwe uitdaging aan te gaan. De vraag blijft: is er ruimte voor nog een defensieterrein in Nederland, een land waar de beschikbare ruimte al zo schaars is? En hoe verzoenen we de behoefte aan een goed geoefende krijgsmacht met de bescherming van onze waardevolle natuurgebieden?

 De SGP zal zich blijven inzetten voor een zorgvuldige afweging van deze vraagstukken, met oog voor zowel de veiligheid als de leefbaarheid van Wapenveld en zijn inwoners.

C.U. Titul

Actualisatie; Defensie geeft op 12-11-2024 aan, locatie Wapenveld, gemeente Heerde, Gelderland, wordt niet meer onderzocht.